ادریس موفق می شود که ادهم و همسر او را در سقوط به دنبال خود بکشاند، بدین ترتیب که متقاعدشان می­سازد که آینده خود را در وصیتنامه سری پدر بخوانند. ادهم در حین عمل غافلگیر می­شود و او را نیز از کانون خانواده، که به صورت بهشت از دست رفته درمی­آید، می­رانند. یکی از پسرانش، به نام قدری، برادرش همام را که مورد توجه الزعبلاوی بود می‌­کشد: بدبختی بر فرزندان بی­گناه او نازل می­شود و حال آنکه نیای خانواده، منزوی و ظاهراً بی­اعتنا، در پشت درهای بسته به زندگی ادامه می­دهند. پس دورانی چون عصر آهن برای همه آغاز می­شود: کار، فقر و رنج بروز می­کند.

در اين رمان پیدایش ظلم با ظهور اداره­ کنندگان جدید موقوفه شکل می­‌گیرد که همه درآمدها را به انحصار خود درمی­آورند. با این حال، جبل مارگیر عصیان می­کند و موفق می­شود که الزعبلاوی را تحت تأثیر خود قرار دهد و الزعبلاوی، همانگونه که خداوند موسی را مخاطب قرار می­داد، با او سخن می­گوید و پس از آن او جامعه­ای عادل ایجاد می­کند. دوران ترقی آغاز می­شود، اما براثر خودخواهی و فراموشکاری انسانها بسیار زود از میان می­رود. رفاعه نجار، که چون مسیح مهربان و مردم دوست است پیامی از عشق می­‌فرستد و پیش از کشته شدن می­‌کوشد تا بدی را از ذهن مردمان دور کند: یارانش خاطره مقدس او را حفظ می­‌کنند. قاسم چوپان که مدعی است یکی از خدمتکاران الزعبلاوی به او الهام می­بخشد ظاهر می­شود و حق را براساس قدرت دوباره برپا می­دارد: ولی هیچکدام از جانشینانش موفق نمی­‌شوند که راه او را ادامه دهند.

كتاب داستان "موعظه شيطان" در دو بخش فراهم آمده است. بخش نخست حاوي مقالاتي است كه در آن نجيب محفوظ نويسنده نامي عرب معرفي شده است. در بخش دوم نيز ترجمه چند داستان كوتاه از نامبرده به چاپ رسيده است. در بخش نخست كه در معرفي و شناخت نجيب محفوظ نام گرفته اين عناوين آمده است: "گاهشمار وقايع زندگي نويسنده"، "مقدمه مترجم انگليسي"، "كوچه مدق" يكي از آثار نجيب محفوظ، "پيام نجيب محفوظ به فرهنگستان سوئد"،"گفتگو با نويسنده" و "فهرست آثار به ترتيب تاريخ نشر".

منابع برای مطالعه بيشتر:

1. نجيب محفوظ، موعظه شيطان و چند داستان كوتاه، مترجم محمد جواهر كلام، شادگان، 79.


2. نجيب محفوظ، جنايت، مترجم محمدرضا مرعشي پور، نشر شادگان، 176 ص.


3. مهشید نونهالی، بچه­‌های محل ما، كتاب نيوز، (21 اسفند 1384).


4. نجيب محفوظ، بهشت كودكان، ترجمه یوسف عزیز بنی طرف، سايت مهر هرمز.


5. نجيب‌ محفوظ، دنياي‌ خدا، ترجمه محمد جواهرکلام، مجله داستان وشعر قابيل.
   
   به نقل از بنیاد ادبیات داستانی