«مراقبه‌های عاشورایی» حاصل جمع گفتارهایی است پیرامون عاشورا از بنیان‌گذار و رئیس کنونی «فرهنگستان علوم اسلامی قم». کتابی که نه فقط آرای این استاد و شاگرد که روشنگر اندیشه محوری فرهنگستان و تفسیر عاشورا در پرتو آن است. این گفتارها اگرچه اندک و مختصرند اما از پس تفسیر فرهنگستانی عاشورا و بیان سرفصل‌های کلی برای ورود به فهم و ادراک حقیقت آن، بر می‌آیند.

«مراقبه‌های عاشورایی» بر خلاف آنچه از اسمش پیداست یک کتاب سیر و سلوکی یا دستورالعملی به معنای معروف آن نیست. «مراقبه‌های عاشورایی» سلوکی مبتنی بر عاشورا و با محوریت آن را تبیین می‌کند که از نوع مراقبه‌های مرسوم در کتاب‌های «المراقبات» نیست؛ اگرچه کاملاً منطبق و هماهنگ با همان شیوه است.

«با آغاز محرم، شیعیان و محبان اهل بیت (ع) یک سلسله مراقبه، مشارطه و محاسبه‌هایی را آغاز می‌کنند تا در روز عاشورا به کاروان حسینی ملحق شوند. اما آنان که از قافله جا می‌مانند، از فردای عاشورا نیز باید مراقبه، مشارطه و محاسبه‌هایی را آغاز کنند تا به حول و قوه الهی به کاروان عاشورای سال بعد ملحق شوند. رابطه ما به عاشورا هیچ وقت تمام شدنی نیست و این سلوک همیشه جاری است…»[1]

و سپس نوبت به سه مرحله سلوکی مشارطه، مراقبه و محاسبه بر مبنای عاشورا می‌رسد و با بیان مراقبه‌های قبل و بعد از عاشورا،‌ عنوان کتاب مفهوم می‌شود.

البته همه آنچه «استاد فقید سید منیرالدین حسینی الهاشمی» و «حجت‌الاسلام سید محمد مهدی میرباقری» گفته‌اند همین نیست. کتاب در یک پیش‌گفتار و سه بخش تنظیم شده است. پیش‌گفتار آن گذری است بر مبادی و مبانی عاشوراشناسی، که اصول فهم عاشورا را به اجمال تبیین می‌کند. بخش اول که شامل سه گفتار است در شناخت عاشورا نگاشته شده و به تفسیر آن از زوایای مختلف می‌پردازد. بخش دوم در چهار گفتار از مراقبه‌های عاشورایی سخن گفته است و در نهایت بخش سوم با دو گفتار به طور خاص مراقبه‌های عاشورایی هنرمندان را از نظر گذرانده است.

کتاب به همان اندازه که فرهنگستان و چهره‌هایش خاص هستند، خاص است و از تفسیرهای معمول و حرف‌های همیشگی درباره عاشورا بری است اما از آن‌جا که مجموعه گفتارهایی پراکنده است از سیر منطقی شایسته‌ای بهره ندارد و از این رو هر گفتار آن جدا از دیگری معنا می‌یابد. البته نباید فراموش کرد که فهم کتاب، بدون آشنایی با اندیشه فرهنگستان، سخت و چه بسا ناشدنی است؛ آنان که با دایره لغات فرهنگستان و دامنه اصطلاحات آن آشنایی ندارند شاید برای شنیدن این گفتارهای مکتوب کمی با مشکل مواجه شوند.

بی‌شک آنان که به عاشورا بیش از یک موضوع خوب برای مطالعه می‌نگرند و سعادت حیات و مماتشان را در گرو درک درست آن می‌بینند از نشستن پای این گفتارها بهره‌های فراوانی می‌برند.