تمدن، یکی از مراحل تکامل جامعه است که در آن رفتار خردمندانه و کاربرد منابع طبیعی و انسانی به اوج خود میرسد.
کتاب تمدن برتر (نظریه تمدنی بیداری اسلامی و طرح عالم دینی)،دکتر موسی نجفی از بازسازی تمدن اسلامی در سطحی برتر سخن میگوید مرتبهای برتر از آنچه در این عصر با عنوان تمدن برتر و مدینه فاضلهی تاریخ بشر به جهانیان معرفی شده است.
در این کتاب، برتر بودن ِمدرنیته، با معیاری متفاوت از گذشته به نقد کشیده میشود، مدرنیته در این نگاه از منظر یک متألّه و براساس عقلانیت شهودی بررسی شده و سعی میشود تا جایگاه حقیقی آن در سیر تکاملی انسان مشخص شود.
نویسنده ابتدا با طرح موضوع، از «جهانی سازی» به عنوان یک «پروژه» یاد کرده و سپس با مروری بر تاریخ برخورد جهان اسلام و بخصوص ایران با جهان غرب و سپس مدرنیته ، درصدد است تا از تمدن اسلامی به عنوان یک «تمدن مستقل» یاد کند.
تمدنی که خودش هویتی مستقل از آنچه مستشرقان با نگاه اومانیستی و تمدنی خودشان طرح میکنند؛ نه آنچه که در طول تمدن غربی تفسیر شود.
پس از این که قدم اول برداشته شد و روشن شد که تمدن اسلامی را باید مستقل از مدرنیته نگریست، آنگاه نویسنده از ملزومات بازسازی این تمدن سخن گفته و مبانی نظری و عملی این بازسازی را طرح میکند.
وی در ابتدای این مسیر، نوع نگاه غرب مدرن به تمدن اسلامی را تبیین و توضیح میدهد که غرب چگونه توانسته است در گفتمان خودش (که آن را به گفتمان غالب تبدیل کرده) تمدن اسلامی را به عنوان یک «ابژه» بنگرد و صرفاً سابقهی تاریخی این تمدن را محوریت قرار دهد تا بتواند آن را در حاشیهی مدرنیته و تمدن غربی قرار دهد.
دکتر نجفی با نقد این رویکرد، از جایگاه «انقلاب اسلامی» در مقدمیت احیاء تمدن اسلامی به مثابهی تمدن برتر سخن میگوید، انقلاب اسلامی در این نگاه، حلقه واسط میان گذشته و آیندهی این تمدن است و برای تبیین این جایگاه، به تبیین شرائط فهم تاریخی ِ گذشتهی این تمدن پرداخته و در ادامهی سخن، ملزومات احیاءگری این تمدن توسط انقلاب اسلامی در سطحی بالاتر را تشریح میکند.
تفکیک پذیری تکنیک از مدرنیته، نقد رویکرد پایان تاریخ در چهارچوب مدرنیته و طرح آموزه ی «مهدویت» در تقابل با این مسأله ، بررسی اصول فهم تاریخیِ تمدن، بررسی مراحل و ملزومات تولید علوم انسانی اسلامی، جایگاه حوزه های علمیه در تاریخ تمدن اسلامی و طرح فلسفه سیاسی شیعه با الهام از سیره علمای دین در طول تاریخ، نقش حوزههای علمیه در شکل گیری تمدن ِ آینده و بررسی جایگاه «وحدت حوزه و دانشگاه» در این پازل، از جمله مباحثی است که برای نیل به یک دستوالعمل مشخص مطرح میشوند.
کتاب در واقع مجموعهای از مقالات و مصاحبههای دکتر موسی نجفی است که به دلیل اهمیت هریک از مقالات و مصاحبهها و محوریت همهی آنها حول یک محور خاص (تمدن اسلامی) بدین شکل جمع آوری شده است.
نویسنده در طرح کلی این کتاب معتقد است که «اگر بخواهیم نظام سیاسی اسلامی مطلوب داشته باشیم، نمیتواند بدون پشتوانهی تمدن اسلامی باشد و انقلاب اسلامی در این عرصه، میتواند گسستگی مدرن را به پیوستگی مدرن تبدیل کند.» گسستگیایکه بر اثر مدرنیته بین گذشته و آیندهی این تمدن پیش آمده است.
فصلی از کتاب به طور خاص به طرح «نظریه تعالی» در مقابل «اندیشه ترقی» برمبنای دیدگاههای متفکر بزرگ اسلامی شهید آیت الله مطهری در کتاب فلسفه تاریخ میگذرد.
دکتر نجفی در این بخش نقد اندیشه ترقی را قدمی در راه تشکیک در مدرنیته میداند که به دلیل عدم سازگاری مدرنیته با عالَم ِ ما ، ضرورت پیدا میکند.
تبیین مبانی اندیشه ترقی و برشماری ویژگیهای آن برای دستیابی به نقدی صحیح و دقیق و سپس تبیین نظریه ی تعالی، از ویژگیهای کتاب است.
همچنین در بخشی دیگر، مفهوم دقیق و وسیع «بیداری اسلامی» در این چهارچوب مطرح شده و مشروطه و انقلاب اسلامی نیز در این الگو تفسیر می شوند.
در بخش پایانی کتاب، به دیدگاههای دکتر نجفی درباره کتاب «تمدن زائی شیعه» نوشته استاد اصغر طاهرزاده پرداخته شده و طرح نظریات استاد شهید مطهری در فلسفه تاریخ و مقایسه تطبیقی آن با رویکرد هایدگری، از جمله مباحث مطرح در این بخش هستند.
این کتاب در240 صفحه از سوی نشر آرما به چاپ رسیده است.