کتاب تاریخ تحولات سیاسی ایران، موسی نجفی و موسی حقانی در برگیرنده‌ی مباحثی در زمینه‌ی تاریخ تحولات سیاسی ایران طی پانزده قرن دوران اسلامی است.

هرچند به مشخصه‌های ایران قبل از اسلام نیز نگاهی اجمالی شده است، ولی تأکید و نگاه اصلی کتاب، ایران اسلامی شیعی یعنی تحولات پنج قرن اخیر از عصر صفویه تا انقلاب اسلامی معطوف است.

مباحث کتاب بر محور «سنوات مهم تاریخی» و وقایعی که به نظر می‌رسید نقطه‌ی عطف اساسی بوده و به عنوان کلیدی برای یک برهه‌ی زمانی تلقی می‌شده، تقسیم و فصل بندی شده است.

در این فصول مطالب بیشتر از حوزه «تاریخ نقلی» به سطح «تاریخ تحلیلی» منتقل گشته و در این قالب با نوعی مباحث اندیشه سیاسی و اجتماعی امتزاج یافته است.

 مباحث مقدماتی کتاب مربوط به اهمیت علم تاریخ، لوازم و بایسته‌های تاریخ نگاری آغاز  و آسیب‌های آن مورد بررسی قرار گرفته است.

 کتاب پس از تبیین رویکردهای گوناگون تاریخی و دیگر مباحث نظری وارد تاریخ سیاسی ایران ِ اسلامی طی 9 قرن اخیر می‌شود و پس از دوره‌ای اجمالی بر این دوره، وارد فاز اصلی بحث شده و «ظهور شیعیان صفوی» را به عنوان مهمترین حادثه‌ی تاریخی ایران مورد بحث قرار می‌دهد.

در این بخش به تفصیل روشن می‌شود که تشیع صوفیانه چگونه به تشیع فقاهتی گرایش پیدا کرده و از همین مجرا به تدریج مرجعیت و فقاهت وارد عرصه‌ی سیاسی کشور شده و با گذشت زمان نفوذ و قدرت بیشتری در این عرصه پیدا کرد.

تشریح نقاط مهم حکومت صفویان در تاریخ و تبیین سیر صعود و نزول قدرت آنان و تحلیل علل انحطاط شان، از دیگر مباحث این بخش است.

پس از سلسله‌ی مهم صفویه تا نادرشاه افشار و سپس حاکمیت قاجاریه، کشور دچار فرازونشیب‌هایی می‌شود که نویسنده از این نیم قرن با عنوان «دوران گذار» یاد کرده و با مرور تفصیلی بر آن، وارد دوران قاجاریه شده و وقایع سرنوشت‌ساز و تاریک این دوره را تشریح می‌کند.

از دوره ی ناصرالدین شاه، مسأله‌ی تجدد در ایران اهمیت ویژه‌ای یافته و نویسنده با آغاز فصل جدیدی از تاریخ روبرو شده و مباحثی از جنس فلسفه ی سیاسی مطرح کرده و پس از تشریح جریانات عصر 50 ساله ی حکومت ناصرالدین شاه، وارد به اصطلاح عصر بیداری می‌شود.

نکته‌ی قابل توجه در این بخش، بحثی کلیدی است در باب تبیین «ملاک خدمت و خیانت براساس موازنه مثبت و منفی» که در آن، پس از بحثی مکفی، به جریان شناسی شخصیت‌های گوناگون تاریخی پرداخته و براساس معیار ارائه شده، تحولات تاریخی را به نقد و بررسی می‌گذارد.

پردازش تاریخی و تحلیلی «عصر بیداری» را می‌توان مهمترین بخش کتاب حاضر دانست که آنچه در این دوره محقق شده از جریان تحریم تنباکو آغاز شده و به انقلاب اسلامی ختم می‌شود لذا نویسنده ابتدا به تحلیل تاریخی قیام تنباکو پرداخته و ابعاد گوناگون آن را بررسی  و با تبیین جایگاه این نهضت در آینده‌اش، وارد بحث نهضت مشروطیت شده و ریشه‌های تاریخی آن را بررسی می‌کند.

تحلیل جریان‌های گوناگون اجتماعی و سیاسی و تشریح نقش کلیدی حوزه‌ی علمیه نجف و شیخ فضل الله نوری و دیگر عناصر روحانیت در این جریان و در کنار این مباحث، بررسی و نقد تحلیلی جریان تجدد‌خواه و غرب‌گرا ، از مباحث دیگر این کتاب است که نویسندگان  با تأمل و تدقیق به آن پرداخته‌اند.

 از دیگر مباحث مهم این بخش می‌توان «إرائهی اندیشهی تعالی در تقابل با اندیشه ترقی» و «نقد مشهورات مشروطیت» را عنوان کرد.

پس از اینکه ابعاد گوناگون مشروطیت به خوبی تبیین شده و اهمیت مسأله ی «تجدد» روشن میگردد، نویسنده به تبیین نقش این مؤلفه در آینده‌یتاریخ پرداخته و پس از مباحث نظری در این عرصه، مقدمات حکومت پهلوی را تشریح می‌کند و همچنین به تحلیل تاریخی ظهور و سقوط حکومت پهلوی و دیگر ابعاد آن  تا انقلاب اسلامی نیز می‌پردازد.

در پایان نیز دو بحث «تکاپوی فراماسونری در ایران» و «بررسی ده واقعه و موج تاریخی در پنج قرن اخیر» ، مباحث تکمیلی کتاب است.

این کتاب در 650صفحه از سوی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به چاپ رسیده است.