نهال نوپای مکتب تشیع اما با ریشه‌ای مستحکم، عمیق و استوار با گذشت 1400سال، به درختی تنومند و پُر شاخ و برگ مبدل گردیده است. درختی که طی 1400 سال دشوارترین خزان‌ها و سردترین زمستان‌ها را پشت سر نهاده است.

مطمئناً هیچ کس بدون آشنایی با پیشینه تاریخی سیاسی و اجتماعی تشیع نمی‌تواند در مورد این مکتب، قضاوت صحیحی داشته باشد و از جانبی دیگر خود شیعیان نیز بدون آشنایی با توشه و میراث عظیم تجربیات سیاسی و اجتماعی خود که نسل‌های پیشین برای آنان به ارمغان نهاده‌اند، نمی‌توانند به درستی، مسیر ترقی و پیشرفت مکتب را پیش گیرند.

کتاب تاریخ سیاسی تشیع، اثر حجت الاسلام روح الله حسینیان با درک این ضرورت معرفتی، کارنامه تاریخی سیاست در مکتب تشیع را در چهار جلد در اختیار خوانندگان محترم قرار داده است. این اثر خواندنی توسط انتشارات علیّون به زیور چاپ آراسته شده است.

هر کدام از مجلدات این کتاب، دوره‌هایی خاص از تاریخ سیاسی شیعه را با رعایت روند تاریخی آن مورد مطالعه قرار داده که با توجه به ریزعنوان‌های هر جلد، دوره تاریخی آن توصیف شده است:

جلد اول: عصر امامت؛ دوران تأسیس،

جلد دوم: عصر مرجعیت؛ دوران گسترش،

جلد سوم: عصر قدرت مرجعیت؛ دوران مبارزه با سلطه بیگانه،

جلد چهارم: عصر جهاد مرجعیت؛ دوران بحران.

علاوه بر عناوین مجلدات کتاب، محتوای هر جلد نیز حاکی از آن است که پرچمدار و محور اصلی راهبری سیاسی مکتب تشیع در مرحله اول به دست امامان معصوم: و سپس بر اساس تعالیم ائمه: با زعامت مرجعیت و روحانیت شیعه است.

مؤلف در این کتاب، تاریخ سیاسی شیعه را از زمان رحلت پیامبر اکرم9، تا دوران معاصر و مبارزه شیعیان با دیکتاتوری رضاخان، شرح و تبیین کرده است.

بنابراین در هر دوره از منابع تاریخی مستند و دست اول و همچنین از اسناد معتبری جهت نقل رویدادهای سیاسی و اجتماعی هر دوره، بهره جسته و با خوشه‌چینی از این منابع، دستاورهای خود را در قالبی مدون بر اساس روند تاریخی قرار داده است.

مخاطب با مطالعه این اثر، پیشینه‌ای غنی، سرشار از مجاهدت‌، فداکاری و استقامت را همراه با کیاست و آینده‌نگری، پیش‌روی خود خواهد دید که علاوه بر حس افتخار نسبت به این تراث ارزنده، عبرت‌ها و درس‌های گران‌بهایی از این بوستان برگرفته و توشه راه خویش خواهد ساخت.

جلد اول کتاب، پس از بیان کلیات مهمی در زمینه شکل‌گیری و تأسیس مبانی و ساختار اصلی مکتب تشیع در دوران حضور امامان معصوم علیهم السلام، به شرح رویدادهای مهم سیاسی در این دوران پرداخته است.

مرحله تأسیس مکتب تشیع در زمان حضور ائمه: به هشت دوره اصلی تقسیم شده است. در هر دوره علی‌رغم فشارها و ستم‌های دستگاه حاکم اموی و عباسی، امامان شیعه در عین مبارزه با طاغوت‌های زمان، به پی‌ریزی بنای مکتب تشیع، تربیت نخبگان، کادرسازی و تدوین مبانی علمی جهت ادامه راه شیعیان مشغول بوده‌اند.

در جلد اول این کتاب، مخاطب با مطالعه رویدادهای مهم، مواضع متعدد و متنوع ائمه: در قبال هر رویداد سیاسی را شناخته و در کنار آشنایی با سیره سیاسی و اجتماعی معصومان: با عملکرد یاران و اصحاب آنان نیز آشنا می‌گردد.

با آغاز غیبت کبری دوره زعامت مراجع شیعه آغاز شده و دولت‌های متعدد شیعه در نقاط مختلفی روی کار می‌آیند که نقطه اوج این حکومت‌ها را می‌توان دوره صفویه دانست. جلد دوم این مجموعه به شرح و بیان سرگذشت شیعیان از غیبت کبری تا ظهور صفویه پرداخته است.

در این میان علاوه بر بیان تاریخ تشیع و سرگذشت دولت‌های شیعی، مراجع و علمای برجسته و تأثیرگذار شیعه در هر دوره به همراه خدمات، کتب و آثار آنان معرفی شده‌اند. دورانی که با گسترش شیعه، بزرگانی چون شیخ مفید، شیخ صدوق، شیخ طوسی و ده‌ها عالم برجسته شیعه پا به عرصه علمی و اجتماعی زمان نهاده و تأثیرات بسزایی را در تاریخ علمی، سیاسی و اجتماعی شیعه رقم زده‌اند.

اما جلد سوم و چهارم کتاب به شرح مبارزات مستقیم و وسیع عالمان شیعه با مرکزیت عراق و ایران در برابر سلطه بیگانگان اختصاص یافته است. مبارزات سیاسی و حتی مسلحانه در برابر هجوم وهابیان به نجف و کربلا و همچنین  مبارزات عالمان شیعه با دست‌اندازی قوای روس و انگلیس به ایران و عراق صفحات زرینی را در تاریخ سیاسی تشیع رقم زده است.

در جلد سوم کتاب، با استقلال روحانیت شیعه از حکومت و قدرت‌گیری این نهاد دینی و اجتماعی، روحانیت شیعه به ملجأ و پناهی محکم برای توده‌های آزدی‌خواه و مبارز شیعه تبدیل شده و از نبرد با قوای متجاوز روس تا نهضت تنباکو، جنبش‌های سیاسی و اجتماعی متعددی را به بار می‌نشاند.

با آغاز جنگ جهانی اول نیز نهضت‌های مسلحانه و مهمی با رهبری روحانیت شیعه در برابر تجاوزات انگلیس و روس در جنوب و شمال ایران رخ داده که در بخش اول از جلد چهارم این کتاب، مورد مطالعه قرار گرفته است.

نهضت عراق، جنبش جنوب ایران و فداکاری مردم به سرکردگی رئیس علی دلواری و همراهی روحانیت، نهضت فارس و نهضت جنگل، همگی با تلاش، رهبری و مجاهدت نواب عام امام زمان7، قدرت سیاسی شیعه را در برابر حاکمان خودفروخته و نالایق داخلی و قوای استعمارگر خارجی به نمایش گذاشته است.

اما ناگهان برآمدن رضاخان با سیاست‌های استعمارگرانه انگلیس با هدف اسلام زدایی و مبارزه با روحانیت شیعه، بحران‌های بزرگی را در تاریخ سیاسی شیعه رقم زده است. تا جایی که حتی پوشیدن لباس روحانیت نیز در آن دوران به امری دشوار و مذموم مبدل گشت.

مبارزه روحانیت شیعه در این دوران، به ویژه مواضع توأم با کیاست و ژرف‌نگری شهید آیت الله مدرس و سایر علمای شیعه، توانست مکتب تشیع را از این دوران سخت و دشوار نیز سربلند و پیروز خارج سازد.

این مجموعه با قلمی روان و جذاب به صورت مختصر و مفید، کارنامه‌ای از تحولات سیاسی و اجتماعی مکتب شیعه را پیش روی مخاطب قرار داده است که مطالعه آن برای همگان، به‌ویژه جوانان دانشجو و طلاب علوم دینی بسیار مفید و ارزنده خواهد بود.

به نقل از خبرگزاری فارس